آشنایی با اظهارنامه مالیاتی
بدون شک همه ما این را به خوبی می دانیم که تهیه اظهارنامه مالیاتی یکی از کاربردی ترین فعالیت حسابداری برای اکثر مشاغل به شمار خواهد رفت.
اظهارنامه مالیاتی در واقع کارنامه مالی یک سال کاری شرکت‌ها و مؤسسات و یا اشخاص حقیقی بوده که برای محاسبه دقیق مالیات به سازمان امور مالی داده می شود.
این اظهارنامه هر سال بایستی به واسطه این شرکت‌ها و مؤسسات و اشخاص حقیقی به سازمان امور مالی تحویل داده شده تا به کمک آن ها میزان مالیات برآورد گردد و همه این اشخاص ملزم به تکمیل تمامی بندهای اظهارنامه می باشند.
در این زمان بوده که به خوبی می توان به اهمیت و لزوم تهیه اظهارنامه مالیاتی پی برد.
در حقیقت این فرم بایستی با دقت بالایی پر شده و از این رو در حال حاضر کلیه مراکز دولتی، بانک ها، شرکت های خصوصی و حتی کلیه فروشگاه ها و… جهت انجام امور مالیاتی خود شدیدا به یک یا چند نفر حسابدار اعم از زن و مرد احتیاج خواهند داشت.
حتی این روزها شرکت های فعال در بازار که در دسته شرکت‌های دولتی و خصوصی قرار نگرفته نیز بایستی از یک حسابداری دقیق و حرفه ای برخوردار بوده تا بتواند برای آن های اظهارنامه مالیاتی تهیه نماید.
ما در این مقاله قصد داشته اصطلاحات مرتبط با اظهارنامه مالیاتی را با تعاریفی ساده و مختصر بیان نموده و نکاتی را نیز در رابطه با نحوه دریافت و تکمیل فرم‌های مربوطه عنوان نماییم. پس با ما همراه باشید.
تعریف اظهارنامه مالیاتی
منظور از اظهارنامه مالیاتی کارنامه مالی یک سال کاری شرکت یا شخص بوده که برای محاسبه مالیات به سازمان امور مالیاتی تحویل داده خواهد شد.
چگونگی تنظیم اظهارنامه مالیاتی
مودیان جهت تکمیل و تسلیم اظهارنامه مالیاتی الکترونیکی از ابتدای سال ۹۱ که همان سال مالی ۹۰ بوده بایستی به پایگاه اینترنتی سازمان امور اقتصادی و دارایی مراجعه نمایند.
سال مالیاتی
سال مالیاتی در واقع یک سال شمسی بوده که شروع آن اول فروردین و انتهای آن نیز آخر اسفند می باشد. در رابطه با اشخاص حقوقی که مشمول مالیات بوده و براساس اساسنامه سال مالی آن ها با سال مالیاتی تطابق نداشته، درآمد سال مالی آن ها جایگزین سال مالیاتی محاسبه مالیات می گردد.
آخرین مهلت تسلیم اظهارنامه مایاتی تا پایان چهار ماه شمسی بعد از سال مالی یعنی ۳۱ تیرماه خواهد بود؛ اما در مورد اشخاصی حقوقی که سال مالی آن ها براساس اساسنامه با سال مالیاتی تطبیق نداشته معیار تعیین میزان مالیات سال مالی شرکت آن ها می باشد.
نحوه محاسبه‌ی مالیات در ایران
به طور کلی محاسبه مالیات در ایران به دو روش علی الرأس و خوداظهاری انجام خواهد شد.
این روزها نظام مالیاتی پیشرفته مایل بوده به جای استفاده از روش علی الرأس که تعیین میزان مالیات توسط ماموران اداره مالیات انجام شده از شیوه خوداظهاری بهره مند گردند.
منظور از خوداظهاری این بوده که شخص حقیقی یا حقوقی خود اعلام نموده که در سال مالیاتی چه مقدار سود داشته و بایستی چه مقدار مالیات پرداخت نماید. در روش علی الرأس محاسبه مالیات و اعلام آن به مؤدی بر عهده ممیز مربوطه می باشد. این در حالی است که در شیوه خوداظهاری شخص حقیقی یا حقوقی خود بدون هر گونه دخالت ممیزین و کارشناسان سازمان امور مالیاتی، اقدام به اعلام مقدار درآمد، هزینه، استهلاک، حقوق کارمندان و… نموده و پس ازکسر مقدار معاف، مبلغ مالیات تعیین شده و پرداخت خواهد شد.
اشخاص موظف به تنظیم اظهارنامه مالیاتی
در ادامه لیستی از افرادی که ملزم به تنظیم و تسلیم اظهارنامه مالیاتی بوده آورده شده است:
- کلیه اشخاص مشغول به فعالیت اعم از حقیقی یا حقوقی
- اشخاص حقیقی و حقوقی مقیم ایران و فعال در داخل یا خارج از کشور
- اشخاص مقیم خارج از ایران و برخوردار از فعالیت و درآمد از طریق ایران
- افرادی که ایرانی نبوده اما در ایران به واسطه فعالیت هایی نظیر ارائه تعلیمات، واگذاری امتیازات و غیره کسب درآمد دارند.
افرادی که نیازی به تنظیم و تسلیم اظهارنامه مالیاتی از سوی آن ها نخواهد بود نیز به شرح زیر می باشند:
- شهرداری
- سازمان هایی که دولت مشخص کننده بودجه آن ها خواهد بود.
- موسسات و وزارتخانه های دولتی
- شرکت‌های تعاونی دانش‌آموزی، کارمندی، کشاورزی، کارگری، صیادی و عشایری.
زمان تسلیم اظهارنامه مالیاتی به سازمان امور مالیاتی
اشخاص حقوقی بایستی اظهارنامه خود را همراه با دفاتر و مدارک، حداکثر تا ۴ ماه بعد از سال مالیاتی به اداره مالیاتی ارائه نموده و مالیات خود را پرداخت کنند.
اظهارنامه عدم فعالیت
چنانچه اشخاص حقیقی یا حقوقی بعد از ثبت شرکت فعالیتی نیز نداشته باز هم موظف بوده اظهارنامه و دفاتر خود را تیرماه هر سال به صورت سفید تسلیم نمایند.
*اگر شرکت یا موسسه ای با وجود داشتن فعالیت اظهارنامه و دفاتر را به دروغ سفید تحویل داده تا عدم فعالیت خود را نشان دهد این تخلف باعث شده که این بار قانون به شیوه علی الرأس مالیات او را محاسبه نماید.
مدارک مورد نیاز جهت اظهارنامه مالیاتی
- مدارک شرکت
اجاره نامه
۳٫ مدارک شناسایی افراد دارای حق امضا
۴٫ صورت ترازنامه اشخاص حقیقی و حقوقی
۵٫ صورت سود و زیان کلیه اشخاص مکلف به تنظیم اظهارنامه عملکرد
۶٫ مبلغ درآمد و فروش داخلی و خارجی
۷٫ گردش حساب مواد اولیه و کالای ساخته شده و کالای بازرگانی و کالاهای دیگر
۸٫ صورت بهای تمام شده کالای ساخته شده و فروش رفته برای شرکت‌های تولیدی
۹٫ صورت قراردادها و درآمدها پیمانکاری و بهاء تمام شده پروژه برای شرکت‌های پیمانکاری
۱۰٫ مانده سود و زیان دوره قبل و گردش حساب تعدیلات سنواتی
۱۱٫ شماره ثبت دفاتر قانونی و کد رهگیری برای اشخاص حقیقی و حقوقی
۱۲٫ مبلغ مالیات‌های پرداخت شده
۱۳٫ شماره کارت بازرگانی، مجوز فعالیت، نام کاربردی، رمز عبور و کد رهگیری پیش ثبت نام جهت ارسال اینترنتی اظهارنامه
۱۴٫ اطلاعات ملک اجاری مورد استفاده مؤدی
۱۵٫ اطلاعات حساب های سال گذشته
انواع اظهارنامه مالیات بر درآمد
در حال حاضر برای اشخاص مکلف به تهیه و ارسال اظهارنامه مالیاتی ۶ نوع اظهارنامه مالیات بر درآمد وجود داشته که این اظهارنامه ها در ادامه آورده شده اند:
- اظهارنامه مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی (موضوع ماده ۱۱۰ ق م م ) که در مقایسه با دیگر اظهارنامه ها مفصل‌تر می باشد.
اظهارنامه مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی گروه اول طبق آیین‌نامه اجرایی ماده ۹۵ ق م م
۳٫ اظهارنامه مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی گروه دوم طبق آیین‌نامه اجرایی ماده ۹۵ ق م م
۴٫ اظهارنامه مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی گروه سوم طبق آیین‌نامه اجرایی ماده ۹۵ ق م م
۵٫ اظهارنامه مالیات بر درآمد املاک ویژه اشخاص حقیقی دارنده درآمد ملاک ماده ۵۷و۸۰ ق م م
۶٫ اظهارنامه انحلال طبق ماده ۱۱۴ و۱۱۶ق م م
مراحل تهیه و ارسال اظهارنامه مالیاتی
اول از هر چیز مودی بایستی از طریق سایت http://e3.tax.gov.ir/Entrance اقدام به ثبت نام در نظام مالیاتی ایران نماید. بعد از تایید اطلاعات ارائه شده و تشکیل پرونده در اداره امور مالیاتی مربوطه و اخذ کد اقتصادی، فرد به عنوان مودی مالیاتی شناخته خواهد شد.
پس از اتمام تشریفات قانونی ثبت نام، از سوی سازمان امور مالیاتی مودی نام کاربری و رمز عبوری دریافت نموده تا از این طریق بتواند عملیات تکالیف مالیاتی را انجام دهد.
عواقب عدم ارسال اظهارنامه مالیاتی عملکرد
چنانچه مودیان در موعد مقرر نسبت به ارسال اظهارنامه اقدام ننموده بایستی جرایم و تبعات قانونی آن را پذیرا باشند.
براساس ماده ۱۹۲ ق.م.م جریمه عدم ارسال اظهارنامه برای شرکت ها و اشخاص حقوقی افزایش ۳۰ درصدی مالیات بوده که به هیچ عنوان قابل بخشش نیز نخواهد بود.
علاوه برآن براساس طبق بند ت ماده ۱۳۲ق.م.م شرط برخورداری از هر گونه معافیت مالیاتی برای اشخاص حقیقی و حقوقی فعال در مناطق آزاد و سایر مناطق کشور این بوده که در زمان قانونی مشخص شده نسبت به ارائه اظهارنامه مالیاتی اقدام نمایند.
مزایای ارسال اظهارنامه مالیاتی عملکرد
اگر چه مودیان مالیاتی بایستی وقت نسبتا زیادی را به تهیه و ارسال اظهارنامه مالیاتی اختصاص دهند اما با این حال تسلیم اظهارنامه مالیاتی توانسته برای آن ها مزایایی نیز به همراه داشته باشد.
براساس ماده ۱۸۹ آن دسته از شرکت هایی که سه سال متوالی اظهارنامه ارسالی آن ها توسط اداره امورمالیاتی قبول گردد و نسبت به برگ تشخیص صادره اعتراضی صورت نگیرد مشمول استفاده از ۵ درصد جایزه خوش‌حسابی نسبت به مالیات‌های پرداخت شده سه سال خواهند شد.
حداکثر زمان رسیدگی به اظهارنامه های مالیاتی عملکرد
طبق ماده ۱۵۶ق.م.م اداره امور مالیاتی موظف بوده حداکثر تا یک سال بعد از تاریخ انقضاء مهلت تسلیم اظهارنامه، به اظهارنامه‌های مالیاتی دریافتی رسیدگی نموده و حداکثر تا سه ماه بعد برگه تشخیص رسیدگی را به مودی ابلاغ کند.
امکان اصلاح اظهارنامه پس از ارسال اظهارنامه مالیاتی
براساس تبصره ماده ۲۲۶ ق م م مودیان مالیاتی این امکان را داشته تا در صورت پی بردن به اشتباه در محاسبه و درج اطلاعات پس از تسیلم اظهارنامه مالیاتی تا حداکثر یک ماه پس از تاریخ انقضای مهلت تسلیم اظهارنامه مالیاتی، اقدام به رفع اشتباه خود نموده و مجدد اظهارنامه مالیاتی اصلاح شده را ارائه دهند.
نحوه تهیه اظهارنامه مالیاتی
جهت تهیه اظهار نامه مالیاتی ابتدا به نشانی اینترنتی http://e3.tax.gov.ir/Entrance رفته و پس از دانلود نرم افزار اظهارنامه مالیاتی از آن مراحل زیر را به ترتیب انجام دهید:
۱. نصب نرم افزار اظهارنامه مالیاتی عملکرد
۲. مطالعه راهنمای تکمیل اظهارنامه
۳. درج نام کاربری و رمز عبور وکد رهگیری پیش ثبت نام جهت عملیاتی شدن اظهارنامه مالیاتی
۴. پاسخ به سوالات صفحه ۳ اظهارنامه و وارد کردن اطلاعات درخواست شده
۵. درج اطلاعات حسابداری در اظهارنامه مالیاتی
۶. درج و تکمیل صفحه ۱۲ (ترازنامه) اظهارنامه مالیاتی
۷. درج و تکمیل صفحه ۱۳ (سود و زیان) اظهارنامه مالیاتی
۸. برطرف نمودن مغایرت احتمالی اختلاف ترازنامه
۹. تکمیل صفحه ۲۶ اظهارنامه اشخاص حقوقی و درج اقلام معاف و تعیین مالیات ابرازی برای اشخاص حقوقی
۱۰. تکمیل صفحه ۲۷ اظهارنامه اشخاص حقوقی و بستن اظهارنامه
۱۱. بررسی اظهارنامه و تطبیق مبلغ درآمد مندرج با اظهارنامه ارزش افزوده و گزارش فصلی برای فرستادن به اداره امور مالیاتی
۱۲. ارسال اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقیقی و حقوقی و دریافت کد رهگیری
۱۳. تهیه نسخه چاپی اظهارنامه بعد از ارسال
۱۴. بایگانی اسناد و مدارک و آمادگی جهت رسیدگی به اظهارنامه مالیاتی ارسالی.
۱۰ نکته اساسی در رابطه با اظهارنامه مالیاتی
در ادامه ۱۰ نکته اساسی در رابطه با پروسه تکمیل اظهارنامه مالیاتی آورده شده است:
- ارسال الکترونیکی اظهارنامه مؤدیان به کمک نام کاربری و کلمه عبور و کد رهگیری پیش ثبت‌نام و در صورت تکمیل اطلاعات ثبت‌نام ممکن می باشد. از این رو مودیان حقوقی بایستی اقدام به تکمیل ثبت‌نام و رفع ایرادات احتمالی نمایند. در صورتی که هنگام ارسال اظهارنامه الکترونیکی با کد خطای ۵۰۴ مواجه می گردید به این معناست که شروط بالا جهت ارسال اظهارنامه رعایت نشده است.
- لزوم تکمیل کلیه بخش های قرمز رنگ و ستاره دار؛ چنانچه هر یک از این بخش ها خالی بماند با وجود ذخیره شدن اطلاعات اما امکان ارسال اطلاعات برای شما وجود نخواهد داشت.
- حساب بانکی مرتبط با شغل مؤدی سبب اعتبار اظهارنامه خواهد بود. در صورت عدم معرفی حساب بانکی مربوطه، ممکن بوده حتی پس از ارتباط با سامانه بانکی و گرفتن حساب بانکی مرتبط با شغل مؤدی، اظهارنامه تنظیمی و برآوردی اداره امور مالیاتی ملاک اصلی برای تعیین درآمد و مالیات در نظر گرفته شود.
- ضروری بوده وارد کردن اطلاعات مدیرعامل در صفحه مربوط به مشخصات مدیرعامل و اعضای هیأت مدیره
- چنانچه تراز مالی در پایان دوره صورت نگرفته و مبالغ مربوطه نیز درج نشده باشند نمی توان اطلاعات را به سازمان امور مالیاتی ارسال نمود. در واقع بایستی اختلاف تراز دارایی‌ها و بدهی‌ها برابر با صفر باشد.
- صفحه آخرمربوط به مشخصات تنظیم‌کننده اظهارنامه که دارای حق امضا بوده (مؤدی یا نماینده قانونی)، مدیر امور مالی و حسابرسی و در صورت حسابرسی دفاتر توسط موسسات حسابرسی اطلاعات مربوطه می باشد.
- بعد از ارسال نهایی امکان ویرایش اطلاعات وجود نخواهد داشت از این رو بهتر بوده بعد از تکمیل فرم و پیش از ارسال نهایی به سازمان امور مالیاتی ابتدا نسخه پیش نویس چاپ و بررسی شده و پس از اطمینان از صحت اطلاعات ارسال نهایی را انجام دهید.
- اگر گزینه ارسال بدون امضای الکترونیکی جهت ارسال اطلاعات به کار گرفته شود بعد از تایید ارسال باید نام کاربری و کد رهگیری پیش ثبت‌نام خود را درج نمایید.
چنانچه گزینه ارسال اطلاعات با امضای الکترونیکی انتخاب شود قبل از ارائه نام کاربری و کد رهگیری پیش از ثبت نام، بایستی اقدام به اتصال token خود به رایانه نموده و پس از درج کد امنیتی اقدام به امضای اظهارنامه نمایید.
- از آن جایی که انتقال اطلاعات مطابق با واحد مالیاتی ابراز شده به وسیله مودی ارسال شده لذا در صورت عدم صحت کد واحد مالیاتی مسئولیت کار برعهده مودی خواهد بود.
ارسال اطلاعات شما بعد از تایید اطلاعات فوق به سازمان امور مالیاتی انجام خواهد شد.
- چنانچه اطلاعات به صورت موفقیت آمیز ارسال گردند شما توسط سیستم کد رهگیری را دریافت خواهید نمود.
این کد رهگیری به طور خودکار بر روی فرم های چاپی نیز انتقال داده خواهند شد.
